پیرچشمی چیست؟ چه تاثیری بر بینایی دارد؟
پیر چشمی روند طبیعی افزایش سن بوده و معمولا بعد از ۴۰ سالگی علائم آن شروع می‌شود. اگر علائمی مشابه این بیماری چشم را دارید یا به آن مبتلا هستید، تا انتهای این مطلب همراه ما باشید. در ادامه توضیح می‌دهیم که علائم پیرچشمی چیست؟ علت بروز این عارضه چیست؟ چه عوارضی داشته و کدام عوامل احتمال ابتلا به آن را افزایش می‌دهند؟ چگونه می‌توان این عارضه را تشخیص داد؟ آیا درمانی برای آن وجود دارد؟ از چه طریق می‌توان این مشکل را اصلاح کرد؟
درصورتی‌که دچار پیر چشمی هستید یا علائم آن را دارید، حتما برای معاینه منظم به چشم پزشک مراجعه کنید.
برای مطالعه مطالب مرتبط کلیک کنید:
بیماری های شایع چشم و راه تشخیص آنها
فهرست عناوین
پیر چشمی چیست؟
پیر چشمی به انگلیسی presbyopia نامیده می‌شود. این عارضه بخش طبیعی روند پیری و یکی از بیماری های چشم است. معمولا از اوایل یا اواسط ۴۰ سالگی علائم آن شروع شده و در ۶۵ سالگی بدتر می‌شود. افرادی که دچار این عارضه می‌شوند، در مشاهده اجسام نزدیک مشکل داشته، اما اجسام دور را واضح می‌بینند.
برخی افراد پیر چشمی را با دوربینی چشم اشتباه می‌گیرند. اما این دو عارضه با هم تفاوت دارند. پیرچشمی به دلیل کاهش انعطاف‌پذیری عدسی چشم اتفاق میفتد. اما دوربینی مربوط به کاهش طول کره چشم یا کاهش انحنای قرنیه است. کاهش انعطاف‌پذیری عدسی با افزایش سن کاملا طبیعی است. در این شرایط نور به‌درستی خم نشده و روی شبکیه متمرکز نمی‌شود.
علائم پیر چشمی
علائم پیر چشمی در بیشتر افراد از ۴۰ سالگی شروع می‌شود. این علائم و نشانه‌ها شامل موارد زیر است.
- خستگی چشم و سردرد بعد از مطالعه یا انجام کاری که نیاز به مشاهده از نزدیک دارد.
- مشکل در خواندن حروف کوچک
- نیاز به نور بیشتر برای انجام کارهایی با دید نزدیک
- دورکردن کتاب یا گوشی برای مشاهده راحت‌تر
- مشکل کلی در مشاهده اجسام نزدیک و تاری دید
- پلک‌زدن مداوم برای مشاهده اجسام
اگر دچار این علائم هستید و دید نامناسب روی فعالیت‌های روزمره شما تاثیر گذاشته است، حتما به چشم پزشک مراجعه کنید.
علت پیر چشمی چیست؟
در جوانی عدسی چشم کاملا انعطاف‌پذیر بوده و حالت الاستیک دارد. عدسی با حلقه‌هایی از ماهیچه‌های ریز احاطه شده که برای دید واضح طول و شکل عدسی را تغییر می‌دهند. برای مشاهده اجسام دور و نزدیک باید این ماهیچه‌ها شکل عدسی را تغییر دهند. اما با افزایش سن انعطاف‌پذیری عدسی کم شده و سفت می‌شود. در نتیجه هنگام مشاهده اجسام نزدیک قابل تغییر نبوده و برای تمرکز روی آنها منقبض می‌شود.
در حدود سن ۶۵ سالگی وضعیت پیر چشمی بدتر شده و عدسی چشم بیشتر سفت می‌شود. به‌مرور توانایی تمرکز نور روی شبکیه از بین می‌رود.
عوامل خطر پیر چشمی
مهم‌ترین و اصلی‌ترین عامل خطر افزایش سن است. این عارضه روی همه افراد بعد از سن ۴۰ سالگی تاثیر می‌گذارد. اما در برخی افراد علائم آن مشخص بوده و روی زندگی روزمره تاثیر می‌گذارد.
اما گاهی ممکن است علائم آن قبل از ۴۰ سالگی بروز کنند که به آن پیر چشمی زودرس می‌گویند. در این شرایط احتمالا بیماری زمینه‌ای یا دارویی خاص باعث ایجاد این مشکل شده است. از جمله:
- کم‌خونی
- بیماری قلب و عروق
- دیابت یا مشکل در متابولیسم قند خون
- دوربینی چشم
- بیماری مولتیپل اسکلروزیس که روی ستون فقرات و مغز تاثیر می‌گذارد.
- بیماری میاستنی گراویس (اختلال عصبی عضلانی)
- بیماری مربوط به چشم
- ضربه به چشم
- نارسایی عروقی یا جریان خون ضعیف.
مصرف داروهای زیر احتمال پیرچشمی زودرس را افزایش می‌دهند:
- داروهای ضد اضطراب
- داروهای ضدافسردگی
- آنتی‌هیستامین‌ها
- داروی ضد روان‌پریشی
- داروهای ضد اسپاسم
- الکل
- دیورتیک‌ها.
عوامل خطر دیگر شامل موارد زیر می‌شود:
- زن بودن
- جراحی داخل چشم
- رژیم غذایی ناسالم.
تشخیص پیر چشمی
اگر هرگونه علائم مربوط به پیر چشمی را دارید، باید به چشم‌پزشک مراجعه کنید. حتی اگر علائمی هم ندارید، حتما در ۴۰ سالگی معاینه اولیه را در برنامه خود قرار دهید. با انجام معاینات اولیه می‌توان مشکلات بینایی را تشخیص داد.
پزشک برای تست پیر چشمی قطره‌ای داخل چشم شما می‌ریزد. این قطره مردمک چشم را گشاد می‌کند. در نتیجه پزشک راحت‌تر می‌تواند داخل چشم را ببیند. قطره چشم دردی ایجاد نمی‌کند. اما برای چند ساعت به نور حساسیت خواهید داشت.
اگر علائم مربوط به این عارضه را ندارید، بعد از ۴۰ سالگی هر ۲ یا ۳ سال یک‌بار برای انجام معاینات معمول به پزشک مراجعه کنید. بعد از ۶۵ سالگی باید معاینات را سالانه انجام دهید. درصورتی‌که بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا بیماری چشم دارید، باید سالانه برای معاینه اقدام کنید.
درمان پیر چشمی
پیر چشمی درمانی نداشته و نمی‌توان این مشکل را به طور کامل برطرف کرد. اما با روش‌های اصلاحی می‌توان دید را بهبود بخشید. شما می‌توانید باتوجه‌به سبک زندگی و شدت پیرچشمی از روش‌های مختلف اصلاحی مانند عینک، لنز تماسی یا جراحی استفاده کنید.
۱. عینک
اگر قبل از ابتلا به پیرچشمی از عینک استفاده نکرده‌اید، می‌توانید برای اصلاح این مشکل عینک بدون نسخه خریداری کنید. برای مطالعه و انجام کارهایی با دید نزدیک استفاده از این عینک‌ها گزینه خوبی است. این عینک‌ها درجات مختلف بزرگ‌نمایی را دارند. قدرت این عینک‌ها از ۱٫۰۰ تا ۳٫۰۰ دیوپتر است. اما اگر این عینک‌ها برای شما مناسب نیست یا قبل از پیر چشمی دچار دوربینی، نزدیک‌بینی یا آستیگماتیسم بوده‌اید، باید از لنزهای تجویزی استفاده کنید.
این نوع عینک‌ها شامل موارد زیر می‌شود.
- عینک مطالعه نسخه‌ای: اگر مشکل بینایی ندارید، باید از لنز طبی برای مطالعه استفاده کنید. زمانی که مطالعه نمی‌کنید، آن را از روی چشم بردارید.
- دو کانونی: یک خط افقی روی این لنزها قرار دارد. قسمت پایین برای مطالعه بوده و قسمت بالای لنز برای مشاهده اجسام دور مناسب است.
- سه کانونی: این نوع لنزها دو خطر افقی قابل‌مشاهده دارند. برای دید نزدیک، دید دور و مطالعه استفاده می‌شوند.
- چند کانونی پیش‌رونده: در این نوع لنز خطوط افقی وجود ندارد. اما در قسمت‌های مختلف لنز قدرت فوکوس متفاوت است.
۲. لنزهای تماسی
برخی افراد تمایلی به استفاده از عینک ندارند. لنز چشم برای این افراد گزینه خوبی است. اگر مشکلات مربوط به مجاری اشک یا سطوح چشمی مانند خشکی چشم دارید، این روش برای شما مناسب نیست. انواع لنز شامل موارد زیر است.
- لنزهای تماسی دو کانونی: این لنزها دو کانون داشته و قسمت پایین آنها برای مطالعه مناسب است. قسمت پایین کمی سنگین‌تر بوده تا درست در چشم قرار بگیرد. در انواع دیگر آن کانون حاشیه‌ها با مرکز لنز متفاوت است.
- لنزهای تماسی مونو ویژن: در این نوع لنز برای دید دور لنزی در چشم غالب گذاشته می‌شود. در چشم دیگر برای دید نزدیک لنز قرار می‌گیرد.
- مونو ویژن اصلاح شده: لنز تماسی دو کانونی یا چند کانونی در یک چشم قرار گرفته و در چشم غالب لنز برای فاصله دور قرار می‌گیرد. در واقع هر دو لنز برای فاصله دور مناسب بوده و یک لنز برای مطالعه استفاده می‌شود.
۳. جراحی انکساری
در این نوع جراحی شکل قرنیه تغییر می‌کند. عملکرد جراحی شبیه به لنز مونو ویژن است. دید نزدیک در چشم غالب بهبود پیدا می‌کند. البته این نکته را در نظر داشته باشید که بعد از جراحی هم ممکن است به عینک نیاز داشته باشید. جراحی انکساری قابل برگشت نیست. به همین دلیل باید در مورد عوارض آن اطلاعات کامل داشته باشید. بهتر است قبل از جراحی برای مدتی از لنز مونو ویژن استفاده کنید.
روش‌های جراحی شامل موارد زیر می‌شود.
- کراتوپلاستی رسانا: انرژی فرکانس رادیویی به اطراف قرنیه تابیده شده و اعمال گرما می‌کند. در نتیجه لبه قرنیه کوچک شده و تمرکز چشم افزایش پیدا می‌کند. گاهی ممکن است نتایج این جراحی طولانی‌مدت نباشد.
- کراتومیلوسیس درجا با کمک لیزر (LASIK): در این روش فلپ نازک روی چشم جدا شده و با کمک لیزر لایه خارجی قرنیه تغییر می‌کند. با روش جراحی لیزیک بهبودی سریع‌تر بوده و عوارض کمتر است.
- کراتکتومی زیر اپیتلیال با کمک لیزر (LASEK): در پوشش خارجی و محافظ قرنیه به نام اپیتلیوم فلپ خیلی نازک ایجاد می‌شود. لیزر شکل لایه خارجی قرنیه را تغییر داده و اپیتلیوم جایگزین می‌شود.
- کراتکتومی فوتورفراکتیو (PRK): عمل PRK مشابه تکنیک جراحی لازک است. اما جراح در این روش همه اپیتلیوم را برمی‌دارد. بعد از جراحی اپیتلیوم جایگزین نشده و به طور طبیعی رشد می‌کند.
۴. کاشت لنز
این روش جدید برای درمان پیر چشمی استفاده می‌شود. جراح عدسی چشم را برداشته و لنز مصنوعی را جایگزین آن می‌کند. این لنزها انواع مختلفی دارند. با برخی از آنها می‌توانید هم اجسام دور و هم اجسام نزدیک را ببینید. برخی از آنها داخل چشم تغییر موقعیت می‌دهند که به آنها عدسی سازگار می‌گویند. گاهی ممکن است بعد از کاشت لنز برای مطالعه باز هم به عینک نیاز داشته باشید.
به نقل از mayoclinic دررابطه‌با روش درمان اینلی قرنیه:
گاهی پزشک می‌تواند به‌جای کاشت لنز از روش اینلی قرنیه استفاده کند. در این روش یک حلقه پلاستیکی کوچک با یک دهانه مرکزی در قرنیه یک چشم قرار می‌گیرد. دهانه مانند یک دوربین عمل می‌کند و اجازه می‌دهد تا نور متمرکز را در اختیار داشته باشید و بتوانید اجسام نزدیک را ببینید. اگر نتیجه این روش مورد قبول شما نبود، جراح چشم می‌تواند حلقه‌ها را بردارد و گزینه‌های درمانی دیگر را در نظر بگیرد.
درمان خانگی و پیشگیری از پیر چشمی
با هیچ روشی نمی‌توان از پیرچشمی جلوگیری کرد. اما برخی اقدامات ساده به حفظ سلامت چشم‌های شما کمک کرده و روند پیشرفت پیر چشمی را کند می‌کنند.
- بینایی خود را به طور مرتب چک کنید.
- برای بررسی سلامت کلی بدن چکاپ انجم دهید. بیماری‌هایی مانند دیابت و فشارخون بالا روی بینایی تاثیر دارند.
- در برابر نور خورشید از عینک آفتابی استفاده کنید. این عینک‌ها از چشم شما در برابر اشعه ماورا بنفش محافظت می‌کنند.
- هنگام انجام کارهایی که به چشم آسیب می‌زنند، حتما از عینک محافظ استفاده کنید.
- مصرف میوه و سبزیجات برگ‌دار را در رژیم غذایی خود افزایش دهید.
- هنگام مطالعه یا هر کاری که نیاز به تمرکز دارد، از نور مناسب استفاده کنید.
هزینه درمان پیر چشمی چقدر است؟
هزینه درمان پیر چشمی به فاکتورهای مختلفی بستگی دارد. روش‌های مختلف قیمت متفاوتی داشته و نمی‌توان قیمت دقیقی را اعلام کرد. به‌عنوان‌مثال هزینه عینک یا لنز بسیار کمتر از هزینه جراحی انکساری است. از طرفی عینک و لنز انواع مختلفی داشته و باتوجه‌به کیفیت و شرکت سازنده قیمت متفاوتی دارند.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به پزشک
پیر چشمی روند طبیعی افزایش سن است و باعث مشکل در دید نزدیک می‌شود. در این شرایط اجسام نزدیک تار دیده شده؛ اما مشاهده اجسام دور مشکلی ندارد. علائم اولیه پیرچشمی از حدود ۴۰ سالگی شروع می‌شود و در ۶۵ سالگی افزایش پیدا می‌کند. خستگی چشم، سردرد و مشکل هنگام مطالعه از علائم این عارضه است.
با انجام معاینات اولیه می‌توان این عارضه را تشخیص داد. برای اصلاح پیرچشمی از عینک، لنز یا جراحی استفاده می‌شود. در این مورد باید پزشک شرایط شما و شدت مشکل را بررسی کند.
