9 بیماری مقاربتی + راه های درمان و پیشگیری
فهرست عناوین
بیماری مقاربتی چیست؟
بیماری مقاربتی(Sexually transmitted disease) که به آن اصطلاحاٌ STD گفته میشود در نتیجهی آمیزش جنسی از شخصی به شخص دیگر انتقال مییابد. قطعاٌ در صورتیکه افراد بهداشت روابط جنسی را رعایت کنند میتوانند از این بیماریها پیشگیری نمایند. بیماریهای مقاربتی در انواع روابط واژینال، مقعدی و دهانی قابل انتقال است.
علائم بیماریهای مقاربتی چیست؟
STD Symptom یا نشانههای بیماریهای مقاربتی در تمام افراد قابل مشاهده نیست. ممکن است فرد به بیماری مبتلا باشد اما هیچ علامت بالینی واضحی نداشته باشد، در اینصورت با اینکه نشانهها مشهود نیست اما امکان انتقال آن به شخص دیگر وجود دارد. به همین جهت استفاده از کاندوم در روابط جنسی یک ضرورت برای حفظ سلامت تلقی میشود.
علاوه بر این نکتهی مهم دیگری که در مورد علائم بیمار های مقاربتی وجود دارد این است که نشانههای آن بر اساس انواع بیماری با هم تفاوت دارد.
علائم بیماری مقاربتی مردانه
بیماریهای مقاربتی مردانه که علائم واضح نشان میدهند، متناسب با دستگاه تناسلی مردانه به صورت زیر بروز میکنند.
- زخم و بثورات در ناحیهی دستگاه تناسلی
- زخم در ناحیهی مقعد، ران، باسن و حتی دهان در بیماریهای مقاربتی دهانی
- درد در بیضهها
- ترشح یا خونریزی غیر معمول از آلت مردانه
- درد و ناراحتی در رابطهی جنسی
علائم بیماری مقاربتی زنانه
در زنان نیز نشانههای بیماری مقاربتی متناسب با دستگاه تناسلی زنانه به صورت زیر مشاهده میشود.
- زخم و بثورات در ناحیهی تناسلی
- زخم و بثورات در مقعد، ران یا باسن فرد مبتلا
- خارش در واژن
- ترشحات غیر معمول یا خونریزی از واژن
- درد و ناراحتی در رابطهی جنسی
انواع بیماریهای مقاربتی
خیلی از افراد سوال میکنند بیماری std چیست و چه انواعی دارد. برای توضیح خیلی ساده میتوان بیماری مقاربتی یا بیماری جنسی Venereal disease (vd) را با راه انتقال آن یعنی تماس جنسی تعریف کرد. اما این بیماریها را براساس عوامل مختلف میتوان به گروههای زیادی تقسیم کرد.
به طور مثال میتوان از عوامل بیماری زا صحبت کرد و انواع بیماری مقاربتی ویروسی، باکتریایی یا قارچی را نام برد یا راه انتقال بیماری را ملاک قرار داد. زیرا برخی بیماریهای مقاربتی از طریق خون و مایع منی منتقل میشوند و برخی دیگر از راه پوست منتقل میشوند. بنابراین نشانههای بروز نیز بر اساس نوع بیماری متفاوت خواهد بود.
سوزاک
عامل ایجاد بیماری سوزاک باکتریایی است. عفونت سوزاک علاوه بر دستگاه تناسلی و مقعد میتواند چشم و دهان را نیز آلوده کند. علائم سوزاک به طور معمول در ده روز اول ابتلا ظاهر میشود اگرچه در مواردی ممکن است بیماری به صورت پنهان چند ماه در بدن وجود داشته باشد و علائمی از خود بروز ندهد.
علائم سوزاک شامل موارد زیر است
- ترشتحات غلیظ و سفید رنگ یا ترشحات خونی از آلت تناسلی
- بهم زدن حرکات روده
- خارش مقعدی
- درد و سوزش هنگام ادرار کردن
- در مردان با دردناک و متورم شدن بیضهها
- در زنان با نامنظم کردن عادت ماهیانه یا خونریزیهای شدید
سیفلیس
بیماری سیفلیس نیز مانند سوزاک یک عفونت باکتریایی است که علاوه بر دستگاه تناسلی میتواند قسمتهای مختلف بدن مثل مخاط دهان یا حتی قلب و ریه را نیز درگیر نماید. اما نشانههای سیفلیس به صورتیاست که در سه مرحله و از یک زخم کوچک شروع میشود و بیماری پیشرفت میکند.
- بثورات پوستی قرمز روی دست و پا
- خارش بثورات پوستی
- تب
- تورم غدد لنفاوی
- خستگی و احساس کوفتگی در بدن
این بیماری در صورتیکه درمان نشود و پیشرفت کند منجر به آسیب به اعضای داخلی بدن و گسترش نشانهها به صورت از دست دادن هوشیاری، فلجی و کوری و حتی زوال عقل میشود. در مراحلی از بیماری سیفلیس که اعصاب درگیر شود به آن نوروسیفلیس گفته میشود و با سردرد، اختلالات حرکتی و تغییر رفتار بیمار بروز میکند.
تبخال دستگاه تناسلی
تبخال دستگاه تناسلی Herpes Simples Virus یا HSV نوعی از بیماریهای مقاربتی است که از طریق زخم روی پوست انتقال پیدا میکند. در مراحل اولیه این بیماری علامت خاصی ندارد و با زخمهای کوچک همراه است که فرد اصلا متوجه آن نمیشود.
اما با پیشرفت بیماری نشانههای زیر بروز میکند
- تاول و زخم در ناحیهی تناسلی و مقعد
- درد و سوزش هنگام ادرار کردن
- درد و خارش ناحیهی تناسلی، کشالهی ران و باسن
- تورم غدد لنفاوی
- درد در ناحیهی تناسلی هنگام دست زدن یا حتی تماس با لبا
زگیل تناسلی یا پاپیلومای انسانی (HPV)
زگیل تناسلی یکی از انواع بی علامت بیماریهای مقاربتی است. در مواردی از زگیل تناسلی بروز نشانهها با بثوارت و زخمهایی کوچک یا زخمهایی به شکل خوشه همراه است. سایر نشانههای زگیل تناسلی به صورت زیر است.
- تورم در ناحیهی تناسلی
- ایجاد خونریزی با مقاربت
- خارش ناحیهی تناسلی
توجه به نشانههای پاپیلوما در زنان ضرورت دارد، زیرا ممکن است منجر به سرطان دهانه رحم شود.
هپاتیت B
بیماری هپاتیت توسط یک عامل ویروسی ایجاد میشود و موجب آسیب و التهاب در بافت کبد میشود. عامل این بیماری در خون، مایع منی، سایر مایعات مانند شیر مادر نیز قابل انتقال است. کسانی که مبتلا به هپاتیت هستند به سرعت میتوانند شریک جنسی خود را در روابط محافظت نشده مبتلا نمایند. نشانههای این بیماری به سرعت بروز نمیکند و ممکن است سالها در بدن فرد به صورت خاموش باقی بماند. اما به طور کلی ظاهر شدن نشانهها به صورت زیر است.
- زردی چشم یا پوست
- حالت تهوع
- شکم درد
- ادرار تیره
- خستگی
ایدز
بیماری ایدز از طریق ویروس HIV از فردی به فرد دیگر منتقل میشود. این ویروس از طریق تماس جنسی، تماس با سوزن آلوده به خون فرد بیمار، تماس با پوست دارای زخم یا خون منتقل میشود. این ویروس به محض مبتلا نمودن فرد بیمار قابلیت انتقال دارد. ویروس HIV از طریق رابطهی واژینال و رابطه مقعدی میتواند موجب آلوده کردن افراد دیگر شود.
تریکومونیازیس
عامل این بیماری مقاربتی یک انگل تک سلولی به نام Trichomonas است که از طریق روابط جنسی به افراد دیگر انتقال مییابد. عامل بیماری ممکن است طی یک دورهی یک ماهه در بدن خاموش بماند و بعد از این مدت نشانهها را بروز بدهد. البته تریکومونیازیس اغلب در مردان بدون علامت است. نشانههای عمومی تریکومونیازیس شامل موارد زیر است.
- ترشحات سفید یا سبز از واژن
- بوی بد و خارش و سوزش واژن
- ترشحات از آلت تناسلی مردانه
- درد و خارش آلت تناسلی مردانه
- درد هنگام مراقبت
- درد هنگام ادرار کردن
شپش عانه
یکی از بیماری های STD که عواملی انگلی باعث ایجاد آن است شپش عانه است. این انگل به موهای ناحیهی شرمگاهی متصل میشود. این شپش ممکن است به موی قسمتهای دیگر بدن مانند ریش، سبیل، ابرو یا مزه هم منتقل شود. معمولا این انگل قابل مشاهده نیست و در موارد کمی از بیماران مشاهده میشود اما خارش بخش جدایی ناپذیر این بیماری است.
بنابراین این بیماری مقاربتی صرفا از طریق تماس جنسی منتقل نمیشود و از طریق تماس با پوست ناحیهی تناسلی، حولهی خیس هم امکان انتقال دارد.
گال
گال یک بیماری مقاربتی پوستی است که به وسیلهی یک کنهی ریز و بیماریزا ایجاد میشود. این کنه در پوست انسان فرو میرود و در پوست تخم گذاری میکند. ارتباط جنسی از طریق پوست آن را به شریک جنسی انتقال میدهد.
علائم این بیماری به صورت زیر است.
- ایجاد بثورات در نواحی تناسلی یا نواحی دیگر بدن
- خارش شدید در بثورات
راههای انتقال بیماریهای مقاربتی چیست؟
شایعترین راه انتقال بیماری مقاربتی از طریق رابطهی جنسی است. اما انتقال بیماریهای مقاربتی را نمیتوان به یک شیوهی مشخص از رابطهی جنسی محدود نمود، زیرا در انواع رابطهی دهانی، رابطهی واژینال و رابطهی مقعدی امکان انتقال وجود دارد. همچنین در برخی بیماریهای جنسی مانند تریکومونیازیس انتقال عامل بیماری از طریق تماس با وسایل شخصی، مانند حولهی مشترک لباسزیر مرطوب یا صندلی نیز امکان پذیر است.
به طور کلی در موارد زیر خطر انتقال بیماریهای جنسی بیشتر است.
- کسانی که شرکای جنسی متعدد دارند
- ارتباط جنسی با کسی که شرکای جنسی متعدد دارد
- استفاده نکردن از کاندوم حین رابطهی جنسی
انتقال بیماری مقاربتی در دوران بارداری
امکان انتقال بیماری مقاربتی در دوران بارداری و حتی هنگام زایمان طبیعی وجود دارد. انتقال بیماری به نوزاد متولد شده قطعاٌ با عوارض و نشانههایی همراه است. به همین دلیل توصیه میشود زنان باردار که نشانههای بیماری مقاربتی را مشاهده میکنند سریعاٌ به پزشک متخصص عفونی مراجعه کنند و از تستهای تشخیص بیماری مقاربتی استفاده کنند. درصورتیکه تستهای تشخیصی وجود بیماری مقاربتی را تایید کند، فرد باردار باید با دارو تحت درمان قرار بگیرد و توصیه میشود برای زایمان از روش سزارین به جای زایمان طبیعی استفاده شود.
شیوهی تشخیص بیماری مقاربتی چگونه است؟
بهترین راه تشخیص vs std توجه به نشانههای بیماری است. در مراحل اولیه بیماری که نشانههای بالینی زیاد نیست متخصص بیماری های مقاربتی برای تشخیص بیماری از تستهای تشخیصی بیماری مقاربتی استفاده میکند. آزمایش بیماری های مقاربتی انواع مختلفی دارد که با استفاده از نمونه گیری از ادرار، خون یا از زخم انجام میشود.
البته بهتر است کسانی که سابقهی ابتلا به بیماری مقاربتی دارند به طور دائم بهداشت جنسی را در روابط خود رعایت کنند.
راههای درمان بیماریهای مقاربتی چگونه است؟
نوع درمان انتخاب شده برای فرد مبتلا بستگی مستقیم به عامل بیماریزا دارد. همچنین شدت علائم و نشانهها نشان میدهد که فرد چه نوع درمانی را و به چه مدت باید رعایت کند. اما مهمترین نکته در درمان بیماری std که نباید از آن غفلت نمود این است که درمان باید در فرد مبتلا و شریک جنسی او به طور همزمان انجام شود. زیرا در صورت عدم درمان همزمان بیمار مجدد در معرض خطر بیماری قرار میگیرد.
درمان بیماری مقاربتی باکتریایی
درمان بیماریهای باکتریایی با آنتیبیوتیک انجام میشود. در مصرف آنتی بیوتیک پیگیری و قطع نکردن درمان بسیار ضروریست. فرد بیمار برای حصول نتیجهی بهتر موظف است دورهی درمان را تا انتهای آن حتی در صورت بهبودی پیگیری نماید.
درمان بیماری مقاربتی ویروسی
بیماریهای ویروسی مقاربتی درمان خاصی ندارد و معمولا به خودی خود از بین میروند یا درمانی برای آنها وجود ندارد. یکی از بیماریهای ویروسی مقاربتی ایدز است که هیچ درمان دارویی تاکنون برای آن پیدا نشده است، اما به دلیل آلودگی که در شریک جنسی ایجاد میکند و عدم وجود درمان باید به شدت از پیشرفت آن جلوگیری شود.
درمان بیماری مقاربتی انگلی
این گروه از بیماریهای مقاربتی نیز با استفاده از داروهای خوراکی یا موضعی درمان میشود.
راههای پیشگیری از بیماری مقاربتی چگونه است؟
روابط جنسی محافظت نشده شایعترین راه انتقال بیماری جنسی هستند. بنابراین در بیماریهای مقاربتی که از طریق مایع منی و ترشحات واژینال انتقال مییابد میتوان از کاندوم استفاده نمود و سلامت جنسی فرد را تامین نمود. اما تمام بیماریهای جنسی از طریق مایع جنسی منتقل نمیشوند و در برخی موارد پوست راه انتقال بیماری مقاربتی است. به همین دلیل میتوان یک توصیهی کلیتر مبنی بر موارد زیر را مطرح نمود
- پرهیز از رابطهی جنسی با چند نفر
- توجه به نشانههای ریز و کوچکی که ممکن است بروز کند
- در صورت سابقهی ابتلا به بیماری مقاربتی ویزیت دورهای نزد پزشک ضروری است.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
کسانی که ترشحات رنگی یا غیر طبیعی از دستگاه تناسلی دارند، یا هنگام رابطهی جنسی درد و ناراحتی احساس میکنند، یا حتی کسانی که در آلت تناسلی مردانه یا واژن خارش یا سوزش دارند با بروز اولین علائم برای جلوگیری از گسترش بیماری باید نزد پزشک مراجعه کنند.